عنوان فعالیت: کار در کلاس ۱ تعیین دامنه و برد از روی نمودار ریاضی دهم انسانی
۱. برای هریک از توابع زیر، دامنه و برد را مشخص کنید و در صورت امکان ضابطهی هر تابع را بنویسید.
الف) (نمودار گسسته با نقاط $\mathbf{(-2, -2), (0, 0), (2, 2), (4, 4)}$)
ب) (نمودار گسسته با نقاط افقی در $\mathbf{y=2}$)
پ) (نمودار گسسته با نقاط $\mathbf{(-2, 0), (-1, 0), (0, 1), (1, 2), (2, 3)}$)
ت) (نمودار پیوسته خطی، از $\mathbf{x=0}$ تا $\mathbf{x=4}$)
پاسخ تشریحی و گام به گام کار در کلاس ۱ تعیین دامنه و برد از روی نمودار صفحه 52 ریاضی دهم انسانی
سلام به شما!
در این فعالیت یاد میگیریم که چطور **دامنه ($athbf{D_f}$)** (مجموعهی ورودیها، مقادیر $\mathbf{x}$) و **برد ($athbf{R_f}$)** (مجموعهی خروجیها، مقادیر $\mathbf{y}$) را از روی نمودار پیدا کنیم.
### الف) نمودار گسسته (قطری)
1. **دامنه ($athbf{D_f}$):** مجموعهی مؤلفههای $\mathbf{x}$ نقاط.
$$\mathbf{D_f = \{-2, 0, 2, 4\}}$$
2. **برد ($athbf{R_f}$):** مجموعهی مؤلفههای $\mathbf{y}$ نقاط.
$$\mathbf{R_f = \{-2, 0, 2, 4\}}$$
3. **ضابطه تابع ($athbf{f(x)}$):** در این نقاط، مقدار $\mathbf{y}$ همیشه با $\mathbf{x}$ برابر است.
$$\mathbf{f(x) = x}$$
### ب) نمودار گسسته (افقی)
1. **دامنه ($athbf{D_f}$):** مجموعهی مؤلفههای $\mathbf{x}$ نقاط.
$$\mathbf{D_f = \{1, 2, 3, 4\}}$$
2. **برد ($athbf{R_f}$):** مجموعهی مؤلفههای $\mathbf{y}$ نقاط.
$$\mathbf{R_f = \{2\}}$$
3. **ضابطه تابع ($athbf{f(x)}$):** مقدار $\mathbf{y}$ برای تمام $\mathbf{x}$های دامنه، $\mathbf{2}$ است.
$$\mathbf{f(x) = 2}$$
### پ) نمودار گسسته (نمودار شیبدار)
1. **دامنه ($athbf{D_f}$):** مجموعهی مؤلفههای $\mathbf{x}$ نقاط.
$$\mathbf{D_f = \{-2, -1, 0, 1, 2\}}$$
2. **برد ($athbf{R_f}$):** مجموعهی مؤلفههای $\mathbf{y}$ نقاط.
$$\mathbf{R_f = \{0, 1, 2, 3\}}$$
3. **ضابطه تابع ($athbf{f(x)}$):** بررسی میکنیم: $\mathbf{x=0 \to y=1}$ و $\mathbf{x=1 \to y=2}$. شیب خطوط $\mathbf{1}$ است.
$$\mathbf{f(x) = x + 1}$$
### ت) نمودار پیوسته خطی
1. **دامنه ($athbf{D_f}$):** محدودهی مقادیر $\mathbf{x}$ (افقی) که نمودار در آن تعریف شده است. از $\mathbf{x=0}$ تا $\mathbf{x=4}$.
$$\mathbf{D_f = [0, 4]}$$
2. **برد ($athbf{R_f}$):** محدودهی مقادیر $\mathbf{y}$ (عمودی) که نمودار در آن تعریف شده است. از $\mathbf{y=-1}$ تا $\mathbf{y=2}$.
$$\mathbf{R_f = [-1, 2]}$$
3. **ضابطه تابع ($athbf{f(x)}$):** از دو نقطه $\mathbf{(0, -1)}$ و $\mathbf{(4, 2)}$ میگذرد.
* **شیب ($athbf{m}$):** $\mathbf{m = \frac{y_2 - y_1}{x_2 - x_1} = \frac{2 - (-1)}{4 - 0} = \frac{3}{4}}$
* **معادله خط ($athbf{y - y_1 = m(x - x_1)}$):** با استفاده از نقطه $\mathbf{(0, -1)}$:
$$\mathbf{y - (-1) = \frac{3}{4}(x - 0)}$$
$$\mathbf{y = \frac{3}{4}x - 1}$$
$$\mathbf{f(x) = \frac{3}{4}x - 1 \text{ با شرط } x \in [0, 4]}$$
عنوان فعالیت: تمرین ۲ تعیین دامنه و برد از روی ضابطه، زوج مرتب و نمودار پیکانی ریاضی دهم انسانی
۲. دامنه و برد هریک از تابعهای زیر را مشخص کنید.
الف) $\mathbf{f: A \to B \quad f(x) = x + 4 \quad , \quad R_f = \{2, 3, 4, 5, \dots\}}$
ب) $\mathbf{f = \{(1, -1), (2, -2), (3, -3), (4, -4), (\sqrt{2}, -\sqrt{2})}$
پ) (نمودار پیکانی از $\mathbf{A = \{7, 5, 4, -1, 0\}}$ به $\mathbf{B = \{4, 2, 1, -4, -3\}}$)
ت) (نمودار پیکانی از $\mathbf{A = \{1, 2, 3, 4, 5\}}$ به $\mathbf{B = \{1\}}$)
ث) $\mathbf{f = \{(1, 1), (2, 2), (3, 3), (\frac{1}{2}, \frac{1}{2}), (\sqrt{2}, \sqrt{2}), (0, 0)\}$
پاسخ تشریحی و گام به گام تمرین ۲ تعیین دامنه و برد از روی ضابطه، زوج مرتب و نمودار پیکانی صفحه 52 ریاضی دهم انسانی
---
### الف) $\mathbf{f(x) = x + 4}$ با $\mathbf{R_f = \{2, 3, 4, 5, \dots\}}$
در اینجا برد ($\mathbf{y}$) معلوم است و باید دامنه ($\mathbf{x}$) را پیدا کنیم. از $\mathbf{x = y - 4}$ استفاده میکنیم.
1. **دامنه ($athbf{D_f}$):** با جایگذاری اعضای $\mathbf{R_f}$ در $\mathbf{x = y - 4}$:
* $\mathbf{y=2 \Rightarrow x = 2 - 4 = -2}$
* $\mathbf{y=3 \Rightarrow x = 3 - 4 = -1}$
* $\mathbf{y=4 \Rightarrow x = 4 - 4 = 0}$
* $\mathbf{y=5 \Rightarrow x = 5 - 4 = 1}$
$$\mathbf{D_f = \{-2, -1, 0, 1, \dots\}}$$
2. **برد ($athbf{R_f}$):** (داده شده است.)
$$\mathbf{R_f = \{2, 3, 4, 5, \dots\}}$$
---
### ب) $\mathbf{f = \{(1, -1), (2, -2), (3, -3), (4, -4), (\sqrt{2}, -\sqrt{2})}$
1. **دامنه ($athbf{D_f}$):** مجموعهی مؤلفههای اول.
$$\mathbf{D_f = \{1, 2, 3, 4, \sqrt{2}\}}$$
2. **برد ($athbf{R_f}$):** مجموعهی مؤلفههای دوم.
$$\mathbf{R_f = \{-1, -2, -3, -4, -\sqrt{2}\}}$$
---
### پ) نمودار پیکانی (از $\mathbf{A}$ به $\mathbf{B}$)
1. **دامنه ($athbf{D_f}$):** مجموعهی $\mathbf{A}$ (اعضایی که پیکان از آنها خارج شده است).
$$\mathbf{D_f = \{7, 5, 4, -1, 0\}}$$
2. **برد ($athbf{R_f}$):** مجموعهی اعضای $\mathbf{B}$ که پیکانها به آنها رسیدهاند.
$$\mathbf{R_f = \{4, 2, 1, -4, -3\}}$$
---
### ت) نمودار پیکانی (از $\mathbf{A}$ به $\mathbf{B}$)
1. **دامنه ($athbf{D_f}$):** مجموعهی $\mathbf{A}$ (اعضایی که پیکان از آنها خارج شده است).
$$\mathbf{D_f = \{1, 2, 3, 4, 5\}}$$
2. **برد ($athbf{R_f}$):** مجموعهی اعضای $\mathbf{B}$ که پیکانها به آنها رسیدهاند. (همه پیکانها به $\mathbf{1}$ رسیدهاند.)
$$\mathbf{R_f = \{1\}}$$
---
### ث) $\mathbf{f = \{(1, 1), (2, 2), (3, 3), (\frac{1}{2}, \frac{1}{2}), (\sqrt{2}, \sqrt{2}), (0, 0)}$
1. **دامنه ($athbf{D_f}$):** مجموعهی مؤلفههای اول.
$$\mathbf{D_f = \{1, 2, 3, \frac{1}{2}, \sqrt{2}, 0\}}$$
2. **برد ($athbf{R_f}$):** مجموعهی مؤلفههای دوم.
$$\mathbf{R_f = \{1, 2, 3, \frac{1}{2}, \sqrt{2}, 0\}}$$